Intake

Je staat met jouw school aan het begin van het traject van De Cultuur Loper. Dit traject omvat coaching (met name door jouw intermediair), het online traject op deze website en mogelijkheden tot het volgen van scholing voor jou, het team en betrokken cultuuraanbieders.

Je gaat, soms met de directeur, soms met je team samen, een aantal stappen doorlopen. De handvatten die jou en het team daarbij ondersteunen vind je op deze website. Als (intern) cultuurcoördinator heb je een voortrekkersrol in het traject, maar meer dan voorheen zal het hele team betrokken worden bij het cultuuronderwijs. Bespreek of je met enkele enthousiaste collega’s een cultuurteam kunt samenstellen, dit werkt erg ondersteunend in het creëren van een sterk draagvlak binnen het hele team.

Onder de knop verdieping lees je meer over wat het de school kan opleveren. Dit filmpje geeft een impressie van het programma:

Centrale punten die jullie in het traject tegen gaan komen

Eigenaarschap bij de school Jullie bepalen hoe het cultuuronderwijs op jullie school eruit gaat zien, en jullie zijn leidend in het tempo en ambitieniveau van het traject. Er zijn scholen die met cultuureducatie als motor werken aan een brede onderwijsvernieuwing, anderen die zich richten op het ruimte bieden aan kunstzinnige talenten. Belangrijk is dat ambitieniveau en tempo goed afgestemd worden met het team en de beschikbare tijd en middelen. Om te werken aan draagvlak voor cultuureducatie, vind je op [deze pagina] een reeks actieve, korte werkvormen.

Denken vanuit de leerling Binnen De Cultuur Loper zetten we het denken vanuit de leerling centraal. Met het waarom en waartoe van cultuuronderwijs gaan jullie het onderwijsprogramma verdiepen en raakt cultuuronderwijs ingebed in de bredere schoolvisie. Het gaat bijvoorbeeld niet alleen om ‘wij willen meer muziek op school’, maar ‘wat vinden wij daarin belangrijk voor onze leerlingen?’ En wat betekent dat dan voor de inrichting van de lessen? Een belangrijke lijn door het hele traject is het handen en voeten geven aan jullie ambities voor cultuureducatie. Van ‘wat willen we’, via ‘wat hebben wij daarvoor nodig’, werken jullie toe naar ‘zo gaan we daaraan werken’, samen met vakdocenten en culturele partners’.

Het huidige cultuurprogramma versterken Datgene wat jullie nu al doen en bereikt hebben, vormt het uitgangspunt van de ontwikkeling. Met behulp van de coaching, scholing en de trajectstappen ga je werken aan samenhang en opbouw in het programma. Meer daarover bij de volgende stap, het assessment.

Wat vraagt deelname aan De Cultuur Loper van de school? Naast de voorwaarden die gesteld zijn bij de aanmelding en de afspraken die je met je intermediair maakt over de beschikbare middelen, zijn er vanuit De Cultuur Loper enkele uitgangspunten die wij vooraf neerleggen en waarop je als deelnemer aangesproken kunt worden.

• We vragen alle scholen om samen met hun intermediair in een periode van ongeveer twee à drie jaar, het hele traject te doorlopen. Hierna werk je door aan implementatie en verdieping van cultuureducatie. Als er redenen zijn om hiervan af te wijken, dan wordt dit open besproken.
• Deelname vergt inzet en tijd van cultuurcoördinator, directeur/ teamleider en overige teamleden. Hoeveel dat zal zijn, hangt samen met de keuzes die jullie maken. Denk aan ongeveer ## per maand voor jou als cultuurcoördinator; minimaal twee studiemomenten/middagen in het jaar voor het hele team; twee (extra) gespreksmomenten per jaar voor jou samen met de directeur/ teamleider.
• Er is een grote mate van vrijheid in de invulling van het cultuurprogramma, in het traject wordt de school wel aangesproken op de borging van een breed en gevarieerd cultuureducatief programma met behulp van de drie domeinen van cultuureducatie.
• Op welke wijze jullie de ontwikkeling van de leerlingen willen volgen, zal later een onderwerp van gesprek zijn. Of de school daarvoor gebruik wil maken van het Cultureel Zelf Portret, het volginstrument van De Cultuur Loper, is geheel vrij.

Lees bij ‘informatie per rol’ wat bij de intake wordt verwacht van jou als cultuurcoördinator, van de directeur en van de intermediair. Verdieping verwijst naar informatie die relevant kan zijn in deze fase van het traject. Onder hulpmiddelen vind je instrumenten die jij of de intermediair kunt gebruiken bij de intake.

Verdieping

• Ga je met het team in het gesprek over het belang van kunstonderwijs, dan kan dit een inspirerend filmpje zijn: onderzoeksjournalist Mark Mieras vertelt wat kunstonderwijs voor de ontwikkeling van creativiteit kan betekenen. 

• Wil je weten (of kunnen vertellen) wat het werken met De Cultuur Loper voor jullie school op kan leveren? Lees het hier. In het filmpje van Basisschool De Menorah vertelt icc’er Majorie Mulder over haar ervaringen op dit gebied. 

• Op de site zijn ook vier interviews te vinden met directeuren die ten tijde van het interview halverwege het traject waren en vertellen over de keuzes die zij gemaakt hebben. Lees bijvoorbeeld het interview met Ad Paantjes van basisschool De Klaverweide, een school die werk maakt van creativiteit.

Bijlagen stap 1

Hier vind je de documenten:

De Cultuur Loper: Flowchart 

Dit document bevat een beknopt overzicht van de acht trajectstappen. Inclusief de bijbehorende rollen en een indicatie van de tijdsduur per stap.

De Cultuur Loper: voorbeeldtraject

De intensiteit en het tempo waarin het traject wordt doorlopen, verschilt per school. Dit document toont een voorbeeldtraject, dat uitgaat van twee schooljaren.

De Cultuur Loper: doorgaand proces

In dit overzicht zie je hoe de acht stappen met elkaar verbonden zijn en wordt duidelijk dat De Cultuur Loper een doorgaand proces is. 

Cultuurcoördinator

Je vult de online vragenlijst in. Dit geeft de intermediair en de coach de nodige informatie over het huidige cultuuronderwijs op de school. Plaats direct vanaf de intake alle gespreksverslagen in de online documentenmap. Jullie zelf en de intermediair en coach kunnen hierdoor de voortgang monitoren.

Breng het team op de hoogte van wat jullie deelname aan De Cultuur Loper de school biedt. Onder VERDIEPING staan filmpjes die je hierbij kunt gebruiken. Op de website kun je ervaringen en inspiratiebronnen delen met andere deelnemers aan De Cultuur Loper.

Directeur

De bij de intake gemaakte afspraken over jullie deelname aan De Cultuur Loper worden vastgelegd, eventueel met behulp van een intentieverklaring. TIjdens het proces kan het nodig zijn hier nog eens op terug te grijpen. 

De directeur neemt samen met de icc'er/cultuurcoördinator het team vanaf de allereerste stap mee in het traject, of bespreekt op welke manier hij de cultuurcoördinator hierin kan ondersteunen.

Intermediair

De intermediair geeft je de persoonlijke inloggegevens en maakt jou wegwijs op de website. Het documenteren van jullie proces en het delen van ervaringen met andere scholen hoort daarbij.

De intermediair wijst jullie op de mogelijkheden die deelname aan De Cultuur Loper biedt voor scholing, extra culturele activiteiten met leerlingen en inzet van externen.

Assessment

Als cultuurcoördinator maak je met het invullen van het assessment een begin met het beantwoorden van de vraag: wat willen wij onze leerlingen meegeven met cultuureducatie? Aan de hand van 22 stellingen typeer je jullie huidige cultuuronderwijs: gaat het om verbreden of verdiepen, om disciplinegericht of thematisch onderwijs? Als uitslag toont het assessment 1 van de 4 leerlingtypes: De Ontdekker, De Onderzoeker, De Veroveraar en De Uitvinder. Dit type leerling fungeert als spiegel: herkennen we ons als school hierin? Het assessment helpt bij de latere gesprekken over jullie ambities en visie op cultuuronderwijs en bij het vaststellen van jullie sterke punten en de kansen. In de loop van het traject kan deze profilering veranderen of verdiepen.

Het assessment kan je op verschillende momenten maken: samen met de intermediair direct na het intakegesprek of alleen op een later moment.

Stap 2 duurt ongeveer 20 minuten.

Hieronder ziet u het resultaat van een ingevuld asessment. Het vierkantje geeft aan dat deze school een 'onderzoeker' school is.

Assessment

1. De Ontdekker PO

‘Cultuureducatie maakt onze leerlingen tot ontdekkers’

In ons cultuurprogramma staat het ontdekken van eigen mogelijkheden en het ontwikkelen van een open houding centraal. Met cultuureducatie willen wij leerlingen stimuleren om met een open blik te kijken naar anderen en hun omgeving, maar ook naar zichzelf. Ze leren te leren van nieuwe ervaringen, van andere ideeën en wisselende perspectieven.
De school wil leerlingen een brede basis in cultuur meegeven, zodat zij de kans krijgen te ontdekken wat zij zelf actief kunnen en willen. Ze kunnen daar met elkaar over praten en nadenken. Zij hebben de highlights van de eigen culturele omgeving leren kennen. Een ontdekker weet waar hij verder kan werken aan zijn talenten. Ontdekkers hebben in diverse voorstellingen en tentoonstellingen ervaren dat kunst kan verwonderen en aan het denken zetten.

2. De Onderzoeker PO

‘Cultuureducatie leert onze leerlingen om op onderzoek uit te gaan’

In ons cultuurprogramma staat centraal dat leerlingen zelf actief op onderzoek gaan. Met cultuureducatie willen wij dat leerlingen zich ontwikkelen tot nieuwsgierige en creatieve onderzoekers. Ze gaan op zoek naar een antwoord op hun eigen vragen, dat kan met internet, taal en rekenen, maar ook met drama, muziek en historische voorwerpen. Dat doen ze met elkaar, met de leraar als begeleider, maar ook met vakdocenten, erfgoedspecialisten, kunstenaars en andere buurtbewoners. Dat gebeurt in de school en in de buurt: een onderzoeker durft op pad te gaan. Onderzoekers ontwikkelen de vaardigheden die zij nodig hebben binnen hun eigen onderzoek. Ze durven zich te uiten in verschillende vormen en op verschillende manieren en staan open voor uitingen van anderen. Om de denk- en belevingswereld van zijn onderzoekers te vergroten, zet de school bewust af en toe de deur naar de grote wereld open. De onderzoeker kijkt, luistert, staat verbaasd: "Kan dit ook?".

3. De Veroveraar PO

‘Wij willen onze leerlingen verdieping bieden binnen één discipline’

In ons cultuurprogramma verdiepen de leerlingen zich in één discipline. Door langere tijd en in opbouw met de discipline bezig te zijn, kunnen leerlingen zich ontwikkelen in vaardigheden en in creativiteit. Ze ontdekken nieuwe mogelijkheden, ook in het denken over en kijken naar het werk van anderen. Een veroveraar leert doorbijten en kan trots zijn op wat hij daarmee bereikt. Hij kan vormgeven aan de eigen verbeelding. Veroveraars leren ook samenwerken, ze luisteren en kijken naar elkaars werk en bespreken dat samen. Dit doen we in school, maar ook samen met de culturele omgeving.
 Veroveraars hebben diverse ervaringen opgedaan met kunst en cultuur uit de grote wereld. En dat mag voor hen best uitdagend zijn, veroveraars leren openstaan voor nieuwe ervaringen.

4. De Uitvinder PO

‘Wij willen dat onze leerlingen creatieve denkers worden die met oplossingen kunnen komen’

In ons cultuurprogramma vormt cultuur de basis voor het hele onderwijsprogramma. We verdiepen ons in één discipline en gaan van daaruit op zoek naar mogelijkheden tot vakoverstijgend werken. We willen met cultuureducatie onze leerlingen een creatieve, onderzoekende houding meegeven, die zij heel breed kunnen inzetten. Reflectie, het leren betekenis geven aan eigen werk en dat van anderen speelt daarbij een belangrijke rol.
Uitvinders leren om een creatief proces te doorlopen, om vragen te stellen, te experimenteren, om verder te zoeken en denken. Ze doen dat vaak met elkaar, maar ook wel met een kunstenaar of vakdocent uit de buurt. Deze daagt de leerlingen uit om nieuwe materialen en werkvormen te verkennen en die creatief toe te passen. Als er een mooie tentoonstelling of voorstelling is die aansluit bij het thema, dan gaan de uitvinders die zeker zien.

Zelf eens proberen?

Als je zelf eens vrijblijvend een assessment wilt doorlopen, dan nodigen we je van harte uit om het via deze link te proberen: https://www.decultuurloper.nl/traject/assessment/formulier

Voorgezet onderwijs

Voor het voortgezet onderwijs hebben we de kwadranten iets anders beschreven. 

Cultuurcoördinator

Je vult het assessment in. De antwoorden worden automatisch opgeslagen binnen het online instrument. Bespreek de uitkomst met jouw directeur en eventueel met het team en met de intermediair tijdens het ambitiegesprek. Herken je jullie school in de typering? Waarin juist niet? Tip: vraag je collega’s ook eens het assessment te doen (voor de inlog). 

Intermediair

Je kan vragen of de intermediair jou begeleidt bij het invullen van het assessment of met jou over de uitkomst wil spreken. Mogelijk haalt zij later in het traject het assessment er nog eens bij als jullie het hebben over vakoverstijgend werken of het werken aan een vakinhoudelijke leerlijn.

Ambitiegesprek

Het ambitiegesprek gaat over jullie dromen en idealen als het gaat over cultuuronderwijs. Het gesprek start met een tekening van een leerling en de vraag Wat willen jullie de leerlingen meegeven in hun culturele ontwikkeling? Jullie maken met elkaar helder hoe jullie visie op cultuureducatie past binnen je bredere onderwijsvisie. Het gaat over waar jullie trots op zijn en wat je zeker wilt behouden en waar de kansen liggen. Breng ook de mogelijkheden van het team en van de culturele omgeving van de school in. En de kwaliteiten die jullie uit de grote wereld van kunst en cultuur willen binnenhalen. Alle dromen en idealen schrijf je rondom het kind op de tekening.

De intermediair helpt jullie in dit gesprek om te komen tot 3 kernachtige ambities voor cultuureducatie. Deze top 3 neem je mee in het hele traject van De Cultuur Loper, het geeft aan welke kwaliteitsslag jullie willen gaan maken.

Stap 3 duurt ongeveer 120 minuten.

Het ambitiegesprek

Met de ambities voor cultuureducatie die je formuleert, bepaal je welke kwaliteitsslag jullie over de hele breedte van je cultuuronderwijs gaat maken. In de vervolgstappen van het traject gaat het erom de ambities concreet werkbaar te maken en deze, met zicht op samenhang en opbouw, te verankeren in jullie cultuureducatieve programma.

Daarbij gaan we in een later stadium gebruik maken van  de competenties cultuureducatie en van de drie domeinen voor cultuureducatie. Hieronder vind je als introductie een kort overzicht van de culturele competenties en de drie domeinen. Op de webpagina verdieping vind je meer informatie.

Competenties cultuureducatie

De C-zicht competenties cultuureducatie zijn het handvat om jullie visie op cultuuronderwijs te concretiseren. Zij ondersteunen het gesprek hoe jullie daar als team aan gaan werken, hoe je daar de culturele partners bij betrekt en hoe het externe aanbod bijdraagt aan de culturele ontwikkeling van de leerlingen. 

Een competentie is een samenhangend geheel van vaardigheden, kennis en attitude; iets kennen, iets kunnen en aangesproken worden op je houding. Met de drie competenties voor cultuureducatie kan een school de cultuureducatie een duidelijke richting geven. 

• onderzoekend vermogen - de leerling kan vanuit een vraag zichzelf en zijn omgeving leren kennen;
• creërend vermogen - de leerling kan op eigen wijze vormgeven aan zijn ervaring, waarneming, verbeelding en kennis; 
• reflecterend vermogen - de leerling kan terugkijken op eigen ervaringen, deze interpreteren en er betekenis aan geven.

Deze drie vermogens zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het cultuuronderwijs doet een beroep op alle drie de competenties tegelijk. Elke competentie is uitgewerkt in een aantal gedragsindicatoren, die helpen de vermogens in het gedrag van leerlingen te herkennen en gericht te stimuleren. 

Voor meer informatie over de competenties, ga naar: http://www.culturelecompetenties.nl/kunstbalie

De drie domeinen van cultuureducatie

Waar de competenties ondersteunen in het bewaken van de inhoudelijke lijn, zijn de drie domeinen van cultuureducatie het handvat dat je gebruikt bij het invulling geven aan die lijn. Een volwaardig en evenwichtig programma voor cultuuronderwijs bestaat uit een grote verscheidenheid aan activiteiten op het gebied van erfgoed en de verschillende kunstdisciplines. Om hierin structuur aan te brengen gebruikt De Cultuur Loper de drie domeinen waarbinnen de leerlingen in aanraking kunnen komen met kunst en cultuur: 

Domein 1 IN HUIS - De leerling verkent wat hij zelf in huis heeft en ontwikkelt zich als maker.
Domein 2 MET DE CULTURELE OMGEVING - In interactie met zijn culturele omgeving ontwikkelt de leerling zich als deelnemer.
Domein 3 UIT DE GROTE WERELD - In verbinding met kunst en cultuur uit de grote wereld ontwikkelt de leerling zich als publiek.

Elk domein heeft een specifieke meerwaarde voor de ontwikkeling van de leerling. Een stevige cultuureducatieve leerlijn bestaat uit een goede balans van activiteiten uit de drie domeinen. Meer informatie over de domeinen vind je hier: http://www.decultuurloper.nl/download.asp?id=1129

Welke ambities formuleren andere scholen?

Binnen De Cultuur Loper formuleert elke school ambities voor cultuuronderwijs vanuit eigen visie en in eigen bewoordingen. In deze infographic zijn vergelijkbare ambities van deelnemende scholen samengebrach: 62% van de deelnemers heeft als ambitie dat hun leerlingen door cultuuronderwijs een open blik op zichzelf en de wereld ontwikkelen. Ook vind je hieronder een film van de St. Petrusschool in Boxtel die in het ambitiegesprek tot mooie inzichten is gekomen hoe zij als team cultuureducatie willen vormgeven. 

Gespreksinstrument Ambitiegesprek voor intermediairs

Deze handleiding ondersteunt je bij het leiden van het ambitiegesprek. Het gesprek bestaat uit zeven fasen. Over iedere fase wordt beschreven wat de kernvraag is en welke punten aan de orde komen. De intermediair (eventueel de coach) leidt het gesprek aan de hand van dit gespreksinstrument.

Het ambitiegesprek op twee collegascholen

In onderstaande filmpjes zie je twee schooldirecteuren die vertellen over hun ambities. Het eerste filmpje is opgenomen kort na het ambitiegesprek. Het tweede filmpje laat een school zien die al volop werkt aan het waarmaken van de ambities.

Cultuurcoördinator

In het ambitiegesprek geef jij aan wat je het meest belangrijk vindt binnen jullie cultuuronderwijs. Je neemt daarin je ervaring mee, wat je weet van je collega’s, maar ook je eigen bevlogenheid om werk te maken van cultuuronderwijs. Je wordt uitgedaagd om te denken in kansen en mogelijkheden. De praktische invulling van activiteiten blijft hierbij nog achterwege. In een volgende stap is er ruimte voor het team om de ambities aan te vullen.

Maak een beknopt verslag van het gesprek en neem de drie ambities hierin op. Upload het verslag en een foto van ‘jullie leerling’ in de online documentenmap.

directeur

De directeur denkt mee in het bepalen van de ambities vanuit het bredere perspectief op het onderwijsprogramma en de kansen die er liggen. Dat kan gaan om onderwijsvernieuwing, het inzetten of versterken van de kwaliteiten van het team, maar bijvoorbeeld ook om de profilering van de school voor ouders. 

intermediair (en coach)

De intermediair en eventueel de coach helpen jullie om te komen tot heldere, concrete uitspraken en een goed werkbare top 3 van ambities. Zij stellen vragen, signaleren overeenkomsten in uitspraken en kunnen wijzen op aspecten die nog niet aan bod kwamen.

Teambijeenkomst

Tijdens een bijeenkomst introduceer je de ambitie-top 3 bij het team. Jullie verkennen met elkaar de gekozen ambities en bespreken of ieder zich erin herkent. Mogelijk worden er aanpassingen gedaan of zaken toegevoegd. Jouw doel is te komen tot ambities die aansluiten bij de inspiratie en kwaliteiten van het team en die door hen worden gedragen.

De ambities geven jullie gemeenschappelijke koers aan, maar daarbinnen is er voor ieder ruimte om eigen kwaliteiten en talenten in te zetten en te ontwikkelen. Het werken aan de eigen deskundigheid is onderdeel van De Cultuur Loper. Aan het einde van de bijeenkomst kiezen jullie een scholingsactiviteit die je met elkaar wilt volgen. Dat kan gaan om een inspirerende workshop of een training waarin aan de vaardigheden op het gebied van cultuureducatie gewerkt gaat worden. Zijn er ook al wensen en ideeën voor activiteiten met de leerlingen? Noteer ze.

Stap 4 duurt ongeveer 90 minuten.

Teambijeenkomst

Door als team te werken aan cultuureducatie, zorg je voor:

·      Motivatie van het team: teambuilding is daarbij enorm belangrijk. Door gezamenlijk de schouders er onder te zeggen ontstaat verbondenheid binnen het team.

·      Eigenaarschap: iedere leerkracht moet zelf het gevoel hebben mede-eigenaar te zijn van cultuureducatie binnen jullie school. Zij of hij moet dit immers uitvoeren in de klas.

·      Delen van kennis en ervaring: wanneer het team zich gezamenlijk inzet wordt er ook meer gecommuniceerd tussen leerkrachten over cultuureducatie. Zo wordt kennis en ervaring uitgewisseld, maar wordt ook duidelijke welke kwaliteiten ieder teamlid in kan brengen. Ook kan informatie worden uitgewisseld over externe samenwerkingspartners zoals lokale kunstenaars of musea.

·      Stimuleren creativiteit: door als team samen te werken, ontstaan nieuwe, creatieve ideeën over het geven van cultuureducatie.

Hieronder vinden jullie een kort filmpje dat duidelijk maakt hoe belangrijk teamwork is. 

Handleiding teambijeenkomst

In de teambijeenkomst verken je met elkaar de ambities voor cultuureducatie en werk je aan het draagvlak voor de kwaliteitsslag die jullie daarin willen maken. Bijgaand de opzet voor de teambijeenkomst.

Ervaringen andere scholen

De directeur van de Sint Petrusschool vertelt in dit fimpje onder meer hoe intensief hij het team betrekt bij de ontwikkkelingen in cultuuronderwijs. Studiemiddagen zijn werksessies op deze school, waarbij Erfgoed als speerpunt is benoemd.

Cultuurcoördinator

Als icc'er/cultuurcoördinator ben je vaak de kartrekker van het cultuuronderwijs. In het traject van De Cultuur Loper ga je op zoek naar hoe het cultuuronderwijs een zaak van het hele team kan worden. Want opbouw en samenhang in het cultuuronderwijs kan pas ontstaan als het team dit draagt en zich eigenaar voelt van het proces. Jij hebt het voortouw, maar de inzet van je collega’s is onmisbaar. Het gaat dus niet alleen om mooie activiteiten organiseren, maar vooral ook om uitwisselen, delen, het opnieuw onder de aandacht brengen van waarom doen we de dingen die we doen.

De cultuurcoördinator VO formeert in overleg met directie het team dat betrokken wordt bij het traject.

Maak een kort verslag van de teambijeenkomst en plaats het in je documentenmap. Je kunt ook foto’s van de bijeenkomst  uploaden.

Directeur

De directeur heeft een sterke, ondersteunende rol in het vergroten en behouden van het draagvlak voor cultuuronderwijs bij het team. De directeur bewaakt mede de haalbaarheid van de ontwikkelingen en of het team nog mee is. De directeur helpt de gemeenschappelijke ambities in het vizier te houden en daarbinnen de ruimte te creëren voor individuele kwaliteiten en talenten van het team. De directeur signaleert ook kansen die er liggen voor verbinding tussen het cultuuronderwijs en jullie bredere onderwijsprogramma.  

Intermediair

De intermediair bespreekt vooraf met jou hoe jullie de opzet van de teambijeenkomst (zie hulpmiddelen) op maat kunnen maken en wie welke rol vervult in de begeleiding daarvan. De intermediair kan adviseren over de concrete scholingsmogelijkheden. Met je intermediair maak je na afloop afspraken over het vervolg op deze stap. 

Scholingsactiviteit

Het werken aan de eigen deskundigheid is een belangrijk doel binnen De Cultuur Loper. In deze stap maakt het team een start met scholing die aansluit bij de belangstelling van de leerkrachten en jullie ambities voor cultuureducatie.

De intermediair kan jou helpen bij het vinden en aanvragen van scholing die past bij jullie wensen. Mocht het team in de vorige stap niet zijn toegekomen aan het meedenken over de keuze, dan is het van belang de collega’s hier alsnog in mee te nemen. Bespreek met de trainer/aanbieder vooraf jullie verwachtingen van de scholing en de verwachtingen van de trainer richting het team. Bespreek ook hoe jullie de training gaan evalueren en hoe je de bevindingen wilt vastleggen.

In de tool leg je vast welke scholing jullie gaan doen. Er is ook ruimte om een activiteit voor de leerlingen in te voeren, waarmee je al bewust de verbinding met de ambities en de eigen scholing wilt maken. Maak straks foto's van jullie scholingsactiviteit, die je uploadt in je documentenmap.

De duur van stap 5 is afhankelijk van de eigen keuze.

Scholingsactiviteiten

Aanpak

Het kenmerk van het scholingsaanbod van Kunstbalie is de praktijkgerichte aanpak. De vraag en ambitie van het onderwijs zijn leidend bij het ontwikkelen van trainingen. Alle trainers werken direct samen met scholen en culturele instellingen om de deskundigheidsbevordering zo concreet mogelijk aan te laten sluiten bij de dagelijkse praktijk. Ook cultuuraanbieders, educatief medewerkers van instellingen voor kunst en erfgoed, kinderopvangorganisaties, combinatiefunctionarissen, intermediairs of gemeenteambtenaren kunnen zich aanmelden.
 

Drie belangrijke aandachtsgebieden

Op basis van de doelen die gesteld zijn voor de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit is het scholingsaanbod binnen De Cultuur Loper ontwikkeld rond de volgende drie thema’s:

1.     Samenhang in het curriculum: in dit scholingsaanbod ligt de nadruk op het werken aan de samenhang in het cultuuronderwijs. Denk bijvoorbeeld aan thema’s als 21^e-eeuwse vaardigheden en het onderzoekend vermogen.  

2.     Kennis en didactiek van de leerkracht: in dit scholingsaanbod waarbij wordt ingezet op de ontwikkeling van kennis en didactische vaardigheden van de leerkracht rond cultuureducatie. Hier vind je cursussen over de didactiek van een creatieve les of over erfgoededucatie.

3.     Samenwerking in cultuureducatie met de omgeving: in dit scholingsaanbod gaat het over de vraag hoe je als school en als leerkracht kunt samenwerken met je culturele omgeving. Ook is er scholing voor cultuuraanbieders die gebruik willen maken van de cultuureducatieve competenties onderzoekend, reflecterend en creërend vermogen.

Contact scholing:

Wil je zelf aan de slag met scholing voor jullie team? Neem dan contact op met Monique Koolen, monique.koolen@kunstbalie.nl. 

Verhalen binnen Cultuuronderwijs: het educatief repertoire

Een voorbeeld van scholing voor leerkrachten die het onderzoekend vermogen van hun leerlingen willen stimuleren, is de ontwerpcursus educatief repertoire. Speciaal voor deze cursus maakte Kunstbalie het inspirerende boekje Het gewone ongewoon maken, een bundeling van 16 vondsten om het onderzoekend vermogen bij leerlingen aan te wakkeren.

Cultuurcoördinator

Als het gaat om de kwaliteitsslag die jullie willen maken in het cultuuronderwijs, is de eigen deskundigheid van het team cruciaal. Het gesprek over scholing die jullie willen volgen en hoe dat aansluit bij de wensen en de individuele kwaliteiten binnen het team, vraagt openheid en helderheid. Jouw rol is hier ondersteunend en coachend. Het gaat niet alleen om het openhalen van de leervragen en wensen van teamleden, maar ook om het helder maken wat je van hen mag mag verwachten. 

Directeur

De directeur speelt een belangrijke ondersteunende rol in de ontwikkeling van de deskundigheid van het team. Het gaat dan onder meer om de keuze welke vaardigheden en kwaliteiten jullie in het team nodig vinden, welke expertise de school van buiten wil halen en waar er ruimte is voor de individuele talenten en voorkeuren van teamleden.  

Intermediair

Je intermediair is op de hoogte van de mogelijkheden voor scholingsactiviteiten en activiteiten voor de leerlingen, die je in het kader van De Cultuur Loper en het programma Cultuureducatie met Kwaliteit kunt ondernemen. 

Meerjarenvisie

De meerjarenvisie is de vertaling van jullie ambitie top-3 naar concreet herkenbaar gedrag van leerlingen. Deze vertaling maakt de ambities werkbaar. De competenties cultuureducatie reflecterend, onderzoekend en creërend, uitgewerkt in gedragsindicatoren, zijn hierbij het handvat. (Kijk bij VERDIEPING). Ze helpen de school om opbouw en samenhang in het programma te brengen en daarmee jullie visie op cultuureducatie in het programma te verankeren. 

Met dit online instrument van De CultuurLoper geef je stap voor stap vorm aan jullie meerjarenvisie. De meerjarenvisie kan in de loop van het proces altijd worden aangepast. De laatste versie die is ingevuld, wordt meegenomen in de vervolgstappen.

NB. Niet alle ambities kunnen worden vertaald in competenties. ‘Een brede basis in cultuur’ of ‘het ontdekken van eigen voorkeuren en talenten’ vraagt ook om een breed en gevarieerd aanbod. De drie domeinen van cultuureducatie zijn het handvat om die breedte en variatie in het programma te bewaken (stap 8).

Stap 6 duurt ongeveer 60 minuten

Hieronder ziet u een voorbeeld van een ingevulde meerjarenvisie. 

Meerjarenvisie

Drie competenties

Binnen De Cultuur Loper werken we met drie competenties waarmee een school de cultuureducatie een duidelijke richting kan geven:

• onderzoekend vermogen - de leerling kan vanuit een vraag zichzelf en zijn omgeving leren kennen;
• creërend vermogen - de leerling kan op eigen wijze vormgeven aan zijn ervaring, waarneming, verbeelding en kennis;
• reflecterend vermogen - de leerling kan terugkijken op eigen ervaringen, deze interpreteren en er betekenis aan geven.

Deze drie vermogens zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het cultuuronderwijs doet een beroep op alle drie de competenties tegelijk.

Gedragsindicatoren

Om de competenties praktisch inzetbaar te maken, is elke competentie uitgewerkt in een aantal gedragsindicatoren. Deze indicatoren geven aan wat je ook echt bij een leerling wilt terugzien. Met andere woorden: waar wil je concreet aan werken met cultuureducatie en hoe zie je dat terug bij je leerlingen. Werken met gedragsindicatoren helpt je ook als school om focus aan te brengen. Wat is voor jullie nu echt belangrijk als het gaat om cultuureducatie. De indicatoren vormen ook het handvat om de culturele ontwikkeling van de leerlingen te gaan herkennen en volgen.

Voor meer informatie over de competenties en de gedragsindicatoren, ga naar: http://www.culturelecompetenties.nl/kunstbalie

Zelf oefenen?

Als je eens vrijblijvend wilt oefenen met een meerjarenvisie, dan kun je dat doen door op de volgende link te klikken: https://www.decultuurloper.nl/traject/meerjarenvisie/stap-1/nieuw 

Voorbeeld van competenties en gedragsindicatoren

Van de drie competenties hebben we een filmpje gemaakt van leerlingen die bezig zijn met twee opdrachten. Maak een tekening van de ander, zonder te zien wat je doet. En verzamel materiaal, maak daarmee je eigen ruimte en richt deze ruimte in (maar zonder dat de materialen de grond raken). Hieronder kun je het filmpje bekijken. 

Bijlage stap 6

Het 'Gespreksinstrument meerjarenvisie' ondersteunt je bij het samenstellen van de meerjarenvisie.

Cultuurcoördinator

Jij hebt het voortouw in het samenstellen van de meerjarenvisie, je kunt daarbij natuurlijk ook een of enkele collega’s vragen. Gebruik hierbij het verslag van jullie ambitiegesprek en eventueel de aanvullingen daarop van het team.

In de teambijeenkomst die onderdeel is van de volgende stap in het traject, gaat het team aan de slag met de meerjarenvisie. Wil je die eerder delen? Gebruik dan bijvoorbeeld de grote poster van De Cultuur Loper en de filmpjes over de competenties (zie verdieping). 

Intermediair

Maak een afspraak met je intermediair over het maken van de meerjarenvisie. Dit kan op initiatief van de intermediair ook in een workshop met meerdere icc’ers tegelijkertijd gebeuren. Je intermediair denkt hierin met je mee. 

Lijn aanbrengen

Met enkele teamleden breng je een opbouw aan in de meerjarenvisie. Deze vormt de inhoudelijke lijn onder jullie cultuureducatieve programma over acht jaar. In een teamworkshop verkent het hele team op welke manier jullie invulling willen geven aan die lijn en wat dat op kan leveren.

In gesprek met de intermediair en met behulp van de online tool stel je jullie lijn samen. Je kunt deze lijn voor elke groep aanvullen met andere doelen of aandachtsgebieden. Hierna zie je per groep aan welke aspecten van de culturele ontwikkeling je met de leerlingen wilt werken. Dit wordt meegenomen in de vervolgstap.

In de teamworkshop verkent het team hoe je de indicatoren kunt gebruiken. Binnen welke huidige activiteiten werken we hier al aan en waar willen we dat versterken? Wat hebben we nodig om dat te gaan realiseren? De kwaliteitsslag in cultuureducatie die jullie willen maken, voer je zo in kleine haalbare stappen door in het programma.

Deze stap duurt ongeveer 60 minuten voor het ‘lijn aanbrengen’ en 90 tot 120 minuten voor de teamworkshop.

Hieronder ziet u een voorbeeld van een ingevulde lijn.

Lijn aanbrengen

In overleg met het team breng je een ontwikkelingslijn aan in de in meerjarenvisie, die aansluit bij jullie onderwijsprogramma. De competenties en indicatoren staan nooit los van elkaar. Ze kunnen wel gebruikt worden om vanuit visie bewust richting te geven aan een activiteit of een project, en om te gaan herkennen of een leerling zichzelf ontwikkelt in bepaalde aspecten van cultuur.

In het cultuuronderwijs wordt veel gesproken over doorgaande leerlijnen. Het betreft dan vaak een opbouw in de vakinhoudelijke doelen van een bepaalde discipline. De inhoudelijke lijn die jullie in deze stap samenstellen, kent nog geen invulling vanuit de disicplines. Het is in feite een basale, verbindende lijn die onder jullie complete cultuureducatieve programma ligt. In stap 8 werk je aan de concrete invulling van die lijn.

Bijlagen stap 7

Handleiding teamworkshop

Deze handleiding beschrijft in de stappen de opzet van de teamworkshop voor de workshopleider, dat is gewoonlijk de intermediair of coach. Tijdens deze workshop gaat het team aan het werk met enkele gedragsindicatoren en verbindt deze aan een activiteit met de leerlingen. 

Werkblad reflecteren

Het werkblad reflecteren voor leraren kan gebruikt worden om na het uitvoeren van de activiteit daarop te reflecteren: wat heeft de indicator toegevoegd aan de activiteit, wat heb ik anders gedaan, wat zag ik bij leerlingen gebeuren? 

Cultuurcoördinator

Vraag enkele betrokken collega’s, hou daarbij rekening met  een goede verdeling over de groepen, om met jou te werken aan de lijn. Zij kunnen hun ervaring met de eigen groep goed inzetten. Voor de teamworkshop is het van belang goed met de intermediair af te stemmen waar het team staat en wat er nodig is om met het hele team weer een stap te maken. 

Directeur

De directeur denkt mee vanuit het bredere onderwijsperspectief in het samenstellen van de lijn. De directeur bewaakt de verbinding tussen de cultuureducatieve lijn en het onderwijsprogramma en denkt met je mee over haalbaarheid en het meenemen van het team. 

Intermediair

De intermediair helpt jullie om tot een sterke inhoudelijke lijn te komen door het stellen van vragen. Hoe sluit een bepaalde gedragsindicator aan bij een groep? Waar zit de ontwikkeling als eenzelfde indicator bij verschillende groepen terugkomt? De intermediair bewaakt mee of alle indicatoren uit jullie meerjarenvisie aan bod zijn gekomen. 

Activiteitenoverzicht

In de laatste stap komen de ambities en het werken aan de brede culturele ontwikkeling bij elkaar. Hiermee borg je jullie visie in een samenhangend onderwijsprogramma over de 3 domeinen van cultuureducatie (kijk bij VERDIEPING). Met het online instrument voer je de grotere culturele activiteiten in en koppelt deze aan indicatoren en domeinen. Dit vormt de basis van een cultuurprogramma per groep waarin jullie gericht werken aan het realiseren van de ambities. Zodra er per groep twee activiteiten ingevoerd zijn, verschijnt een analyse. Deze kun je gebruiken in het gesprek over jullie cultuuronderwijs en de wensen voor doorontwikkeling.

Advies: Voer in de tool de culturele activiteiten in die jullie ondernemen met externe partners (het cultuurmenu, de terugkerende lessen van de vakdocent, een groot project). Voer bovendien in overleg met de betrokken leerkracht of docent per groep/leerjaar 2 (langerlopende) activiteiten en kies daarbij een of twee indicatoren. Dit zijn de activiteiten waarmee de leerkracht met de leerlingen gericht aan een bepaalde ontwikkeling kan werken. Daarmee blijft er voldoende ruimte voor creatieve invallen en individuele keuzes van zowel teamleden als leerlingen. 

Het invoeren van een activiteit duurt ongeveer 10 minuten.

Hieronder ziet u een voorbeeld van een ingevuld activiteitenoverzicht. 

Activiteitenoverzicht

In het kader van De Cultuur Loper en de extra middelen die er zijn vanuit de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit worden op alle deelnemende scholen nieuwe activiteiten ontwikkeld en bestaande activiteiten verdiept met behulp van scholing, inzet van externen en door geintensiveerde samenwerking tussen scholen en culturele partners.

Binnen De Cultuur Loper inventariseren we graag mooie voorbeelden van activiteiten die sprekend zijn voor de ambities van de school. Je wordt van harte uitgenodigd om een activiteit toe te voegen op de activiteitenpagina van deze website. 

Cultuurcoördinator

Vul samen met de leerkracht van de betreffende groep een activiteit in en denk mee met je collega welke indicatoren en doelen die hieraan kan koppelen. De vraag ‘wat is ervoor nodig om dat te realiseren’ is belangrijk, het kan gaan om middelen, scholing, gezamenlijke voorbereiding en reflectie. Maar haalbaarheid en enthousiasme zijn daarin minstens zo belangrijk. Bespreek met je collega’s op welke manier jij hen hierin kan ondersteunen. 

Intermediair

De intermediair helpt je op weg bij het gebruik van het activiteitenoverzicht. Je kunt samen bijvoorbeeld al de externe ‘vaste’ onderdelen van je cultuurprogramma invoeren. Je kunt als opstart met de intermediair ook enkele activiteiten van je eigen groep invoeren.

De intermediair kan je ook adviseren over de mogelijkheden binnen De Cultuur Loper voor scholing, inzet van externen en het ontwikkelen of op maat maken van activiteiten die aansluiten bij jullie ambities.